9 juli: Crunch-dag voor de diepzee

24.07.2023

Door Guy Standing, Professorial Research Associate, SOAS University of London, en auteur van The Blue Commons: Rescuing the Economy of the Sea.

9 juli 2023 was een gedenkwaardige dag voor de wereldeconomie, een dag die het begin zou kunnen zijn van de grootste goudkoorts in de geschiedenis, een dag die zou kunnen leiden tot ongekende ecologische schade. Toch leken maar weinig mensen er veel aandacht aan te besteden. De Britse regering zweeg.

Om het naderende drama te begrijpen, is een beetje geschiedenis nodig. In 1982, na 25 jaar van martelende onderhandelingen, keurden de Verenigde Naties UNCLOS (het Verdrag van de Verenigde Naties inzake het Recht van de Zee) goed. Het betrof de grootste afsluiting in de geschiedenis, waarbij meer dan 138 miljoen vierkante kilometer zeebodem werd omgezet in nationale Exclusieve Economische Zones (EEZ's) die beschikbaar waren voor exploitatie door kustlanden.

Maar UNCLOS verklaarde dat de diepzee buiten de EEZ's, bekend als 'het Gebied', dat 54% van de wereldoceanen beslaat, 'het gemeenschappelijk erfgoed van de mensheid' was. Diepzeemijnbouw in het Gebied moest worden verboden totdat er een Mijnbouwcode was overeengekomen die het voorzorgsprincipe respecteerde bij het beperken van ecologische schade en die een formule bevatte voor een rechtvaardige verdeling van de voordelen onder alle landen van de wereld.

Om zo'n code op te stellen werd in 1994 de International Seabed Authority (ISA) opgericht, met het hoofdkantoor in de haven van Kingston, Jamaica. Omdat rijke landen kleine ontwikkelingslanden geen macht wilden geven, drongen ze erop aan dat beslissingen bij consensus moesten worden genomen. Vandaag de dag zijn er 167 landen lid, plus de Europese Unie. Het is dan ook geen verrassing dat de ISA er in de afgelopen 28 jaar niet in is geslaagd om een mijnbouwcode of een mechanisme voor het delen van voordelen op te stellen.

In juni 2021 heeft de piepkleine Pacifische natie Nauru (misschien 12.000 inwoners), in samenwerking met een Canadees mijnbouwbedrijf, TMC, een obscure clausule in UNCLOS geactiveerd die zegt dat als een land een aanvraag indient om met diepzeemijnbouw te beginnen, de ISA precies twee jaar de tijd heeft om een code en een mechanisme voor het delen van gegevens op te stellen. Zo niet, dan kan de mijnbouw beginnen. Op 9 juli was de opzegtermijn verstreken. Wettelijk gezien kunnen de mijnbouwaanvragen beginnen, ook al heeft de ISA drie weken lang in paniek vergaderd om te proberen een mijnbouwcode op te stellen.

Om dat in perspectief te plaatsen: dit zal in eerste instantie mijnbouw mogelijk maken in ongeveer 1,7 miljoen vierkante mijl van de Stille Oceaan en na verloop van tijd in het hele gebied. De diepzee bevat naar schatting miljarden tonnen nikkel, kobalt, mangaan en andere mineralen, voornamelijk in zwarte knollen ter grootte van aardappelen. Deze mineralen worden gezien als essentieel voor de overgang naar een groene aardse economie, voor gebruik in elektrische auto's, windmolenparken en andere doeleinden.

Commentatoren hebben opgemerkt dat alle wetenschappelijke bewijzen wijzen op enorme milieurisico's. In een staat van alarm heeft een groeiend aantal landen een moratorium geëist, net als honderden mariene wetenschappers. Helaas heeft het Verenigd Koninkrijk zich daar niet bij aangesloten, hoewel de parlementaire groep voor de zee van alle partijen op 4 juli nogal laat bijeenkwam om te overwegen of dat wel moest gebeuren. Schandalig genoeg was de regering afwezig zonder verlof, wat misschien iets te maken heeft met een geheim contract met de Britse dochteronderneming van een Amerikaanse wapenfabrikant, Lockheed Martin, dat in strijd is met de internationale wetgeving, zoals besproken in mijn boek.

We zouden ons allemaal ernstig zorgen moeten maken. De gevolgen van diepzeemijnbouw voor het milieu kunnen catastrofaal zijn. Enorme machines zullen de oceaanbodem uitslijten om polymetaalknolletjes op te pikken, waardoor alles op hun pad wordt vernietigd en sedimentpluimen ontstaan die koraalriffen en andere organismen honderden kilometers van de mijnlocatie kunnen verstikken. Mijnbouw zal het vermogen van de oceaan om als koolstofput te fungeren aantasten, waardoor de opwarming van de aarde versneld wordt. En nieuw onderzoek suggereert dat de polymetaalknollen radioactieve stoffen kunnen bevatten die een gevaar vormen voor de menselijke gezondheid.

Maar terwijl de milieukwesties terecht de meeste aandacht krijgen, zijn twee andere aspecten systematisch verwaarloosd. Een van de belangrijkste zorgen van ontwikkelingslanden bij het accepteren van UNCLOS was dat de voordelen van mijnbouw eerlijk verdeeld zouden moeten worden over alle landen. Op dit moment lijken een paar bedrijven op weg naar een bonanza waar ze geen legitieme aanspraak op kunnen maken, terwijl de rest van de mensheid niets zal krijgen. De commons zijn van ons allemaal!

Het probleem wordt nog verergerd door het feit dat de ISA niet geschikt is voor zijn taak. Het heeft een ellendig klein jaarlijks regulier budget van slechts $9 miljoen om de diepzee van de wereld te reguleren. Het lijdt onder belangenverstrengeling, waardoor het meer lijkt op een agentschap voor mijnbouw. Om haar budget aan te vullen vraagt ze bedrijven $500.000 voor vergunningen om aan exploratieve mijnbouw te doen. Het zal niemand verbazen dat er geen enkele aanvraag is geweigerd en dat er op dit moment 31 van dergelijke vergunningen zijn afgegeven, voor bijna 1,7 miljoen vierkante kilometer 'exploratie'. Vijf daarvan zijn in handen van China.

Het lot van de oceaan hangt van ons allemaal af.
Onze interventies zijn afhankelijk van uw steun.

Steun ons

Hoewel de ISA op haar website zegt: "Er zijn nergens ter wereld mijnbouwactiviteiten gestart", lijken sommige zogenaamde exploraties verdacht veel op mijnbouw, waaronder het Nauru-TMC initiatief, dat vorig jaar 3600 ton knollen opleverde. Bovendien vindt veel mijnbouw plaats in EEZ's, waar de ISA geen jurisdictie heeft. En omdat de ISA niet over de technische capaciteit of financiële middelen beschikt om dit te doen, heeft ze het aan bedrijven overgelaten om hun eigen milieueffectrapportages te maken.

Om het probleem nog groter te maken, heeft de ISA op schaamteloze wijze de mijnbouw gesteund. De Secretaris-Generaal, een Britse ambtenaar die in luxe op Jamaica woont, zegt ronduit, Ik geloof niet dat mensen zich zoveel zorgen moeten maken.Hij had het over milieukwesties. Maar de ISA heeft niet eens een onafhankelijke wetenschappelijke raad om haar te adviseren, alleen een juridische en technische raad. En het heeft zijn tweede verplichting gemarginaliseerd, om op te treden als beheerder van het wereldwijde gemeengoed door een rechtvaardige formule op te stellen voor het delen van de voordelen tussen alle landen.

Kortom, voordat er ook maar enige vorm van diepzeemijnbouw wordt overwogen, moet de ISISA worden herzien en moeten de Verenigde Naties UNCLOS herzien, zodat de principes van 'het gemeenschappelijk erfgoed van de mensheid' weer tot leven kunnen worden gewekt. 9 juli zou over meer moeten gaan dan een moratorium, hoewel dat al een begin zou zijn. Helaas moeten we niet te veel hoop koesteren.

Foto's van boven: 1, James Petermeier, Polymetallic Nodules ongevraagd optreden buiten Ministeries in Den Haag; 2, João Daniel Pereira, verlichting van de Torre de Belém tijdens de UN Oceans Conference 2022, 3, Savannah van den Rovaart, verlichting op de romp van de 'Hidden Gem' het diepzeemijnbouwschip van de Metaalbedrijf; 4, Guy Reece, Polymetallic Nodules ongevraagd optreden buiten de Deep Sea Mining Summit in Londen.