De Goede Kapitein. Q&A met auteur Sean Rabin.
23.01.2023
Australische auteur Sean Rabin's roman De goede kapitein is een milieuthriller die waarschuwt tegen zelfgenoegzaamheid over de klimaatcrisis. De film speelt zich af in het midden van de 21e eeuw, in een tijd van instortende visbestanden, en geeft een verontrustend beeld van wat de wereld binnenkort zou kunnen worden. Het verhaal volgt een groep radicale milieuactivisten die zich inzetten voor extreme ongehoorzaamheid en vastbesloten zijn de machten aan te vechten die het laatste zeeleven op aarde bedreigen. Hun boot, met de symbolische naam Mama, wordt geleid door de formidabele Rena, die geboren en getogen is op de oceaan. Hier praat hij met Sally O'Reilly.
Artikel met dank aan Schrijvers Rebel.
Sally O'Reilly: Wat inspireerde u tot het schrijven van De goede kapitein? Hoe zou u de thema's van de roman samenvatten?
Sean Rabin: Snorkelen in Griekenland twintig jaar geleden en het zien van een kale Middellandse Zee heeft zeker de kiem gelegd voor dit boek. Van daaruit groeide het toen ik de gevolgen onderzocht van industriële visserij, aquacultuur, plasticvervuiling en de opwarming van de oceanen. Australiërs brengen veel van hun tijd door in of rond de oceaan - we vertellen onszelf dat we een diepe band met de zee hebben - maar ik was verbijsterd over hoe weinig mensen wisten over de afnemende visbestanden, en geschokt over hoe sommige mensen dergelijke informatie moedwillig vermeden om hun levensstijl te beschermen. Mensen zijn zeer efficiënt geworden in het vermijden van ongewenste informatie, dus heb ik geprobeerd een paard van Troje te schrijven - een roman die zich aan de oppervlakte presenteert als een zeevarende thriller, maar tegelijkertijd de problemen onthult waarmee de oceaan en zijn bewoners worden geconfronteerd. Het resultaat is in wezen een fantasie over verantwoording afleggen - mensen voor het gerecht brengen die hun machtspositie verraden ten koste van onze planeet. Hierop zijn ook thema's gebouwd over de plaats van de mensheid binnen de natuurlijke wereld - activisme - verdriet om de planeet - en het luisteren naar de verhalen die de aarde ons probeert te vertellen.
Sally O'Reilly: Het verhaal speelt zich af in een nabije toekomst waarin catastrofale overbevissing het crisispunt heeft bereikt. Hoe heb je dit onderzocht?
Sean Rabin: Ik las veel; onderzocht mijn relatie met de zee; overwoog het pijnlijke verdriet van een lege oceaan, en vroeg me af hoe ver ik zou gaan om zoiets te voorkomen. De in het boek genoemde bedreigingen voor de oceaan zijn reëel - de visbestanden kelderen, aquacultuur veroorzaakt dode zones, orka's sterven af door vervuiling, hittegolven op zee, rode vloed, gesubsidieerde trawlers die de oceaanbodem decimeren en haaien die dreigen uit te sterven. Er is niet veel voor nodig om je voor te stellen waar zulke dingen toe zullen leiden. Aanvankelijk was ik van plan De goede kapitein ver in de toekomst te plaatsen, maar hoe meer ik onderzoek deed, hoe dichter de toekomst naderde.
Sally O'Reilly: Wat is volgens u de rol van schrijvers in het Antropoceen?
Sean Rabin: Het klinkt als een paradox, maar schrijvers moeten hun fantasie gebruiken en tegelijkertijd de waarheid vertellen. We moeten mensen helpen zien hoe de toekomst eruit zou kunnen zien, en ook eerlijk zijn over hoe die toekomst misschien niet gelukkig of veilig is. We kunnen het ons niet veroorloven om tegen onze lezers te liegen en hen te vertellen dat alles goed komt, alleen omdat dat onze boeken beter verkoopbaar of makkelijker verteerbaar maakt. Hoop kan een waanidee zijn - een verdovingsmiddel tegen angst en verdriet. Hoop kan een drug zijn die ons ervan weerhoudt iets echts te doen. Het is niet de taak van schrijvers om met hoop te leuren, maar om uit te leggen wat we zien in een poging de perceptie van de wereld door de mensheid te verruimen. Schrijvers moeten ook het milieu centraal stellen in het verhaal en de klimaatverandering niet gebruiken als een achtergrond voor typische menselijke drama's - dat versterkt alleen maar het idee van menselijke suprematie - dat wat er met de mens gebeurt het belangrijkste verhaal is dat moet worden verteld. Schrijvers kunnen mensen helpen inzien hoe de natuur een stem en verhalen heeft om te delen - misschien zullen meer mensen zich dan realiseren wat er op het spel staat en waarom het de moeite waard is om voor te vechten.
Sally O'Reilly: Is er een specifieke gedachte of idee dat u motiveert om actie te ondernemen in verband met de klimaat- en ecologische noodsituatie?
Sean Rabin: Hoe ga ik mijn zoon uitleggen waar alle vissen zijn gebleven? Wat heb ik gedaan om zo'n ramp te voorkomen? Worden wij de monsters uit de nachtmerries van onze kleinkinderen? Dit was zeker mijn eerste motivatie om De Goede Kapitein te schrijven. Maar als je je eenmaal realiseert dat dit een blauwe planeet is - dat 70% van de aarde bedekt is met oceanen - hoe deze de temperatuur op aarde regelen - 80% van onze zuurstof leveren - ons zoet water - eiwitten leveren aan een miljard mensen - koolstof opvangen en warmte opslaan in de atmosfeer - dat al het leven op aarde zijn oorsprong vindt in de zee - dan is het idee van een kale, zure oceaan angstaanjagend - niet alleen vanuit moreel oogpunt - niet alleen vanuit een poëtisch oogpunt - maar vanuit een existentieel oogpunt. Achterover leunen en niets doen lijkt onmogelijk. Welk verhaal kan belangrijker zijn dan het redden van het enige thuis dat de mensheid ooit heeft gekend?
Als de zee sterft we sterven
Sally O'Reilly: Heeft u een visie op een regeneratieve toekomst? Heeft de literatuur een rol te spelen in het creëren van deze toekomst?
Sean Rabin: Elk jaar wordt honderdvijftig miljoen ton wild uit de oceaan gehaald. Tachtig procent van de wereldvisserij wordt volledig geëxploiteerd, overgeëxploiteerd of staat op instorten. Negentig procent van alle grote roofvissen is verdwenen. Honderd miljoen haaien worden elk jaar gedood. De oceaan wordt leeggevist, maar als we hem met rust laten, herstelt hij zichzelf. Er zijn geen nieuwe machines of beheersystemen nodig - haal gewoon die verdomde trawlers uit het water en de oceaan zal zich herstellen. Literatuur kan onthullen hoe we onszelf uit het centrum van het verhaal moeten halen - stoppen met doen alsof we op de een of andere manier de controle hebben - dan kunnen we onszelf misschien gaan zien als deelnemers aan een veel groter verhaal - een met echte betekenis en doel. Wilding van Isabella Tree is een vrij overtuigend voorbeeld van de rol die literatuur kan spelen om mensen te laten zien wat er gedaan kan worden.
Sean Rabin is de auteur van twee romans, The Good Captain (2020, Transit Lounge) en Wood Green (2016 Giramondo), en een handvol gepubliceerde korte verhalen. Hij is geboren in Tasmanië, maar woont nu in Sydney waar hij droomt van een wereld waarin vis alleen als laatste redmiddel wordt gegeten - door mensen die niets anders hebben. Hij begrijpt hoe dit ertoe zal leiden dat veel visbedrijven veel geld zullen verliezen - en het kan hem eerlijk gezegd niets schelen.
Foto door Ilya Fisher.